نسـخه الکترونیـک، بهره گیـری از ابـزار دیجیتـال در رونـد درمـان اسـت کــه موجــب حــذف دفترچه هــای کاغــذی و اجــرای ســازوکاری الکترونیــک در فراینـد درمـان می گـردد. ایـن طـرح کـه بـا کاهـش چشـمگیر هزینه هـای اضافـی و پیشـگیری از انتقـال آلودگی هـای سـطحی همـراه اسـت، بـا ایجـاد بســتری تمــام الکترونیــک از خطاهــای نسخه نویســی و سو ءاســتفاده از دفترچه هــای کاغــذی جلوگیــری می کنــد. در زاویــه کلان نیــز، تکمیــل اطلاعــات پرونــده ســلامت افــراد را ممکــن و ســازوکارهای بهداشــتی و درمانــی را هوشــمند و دقیــق خواهــد کــرد. ازایــن رو در اســفند ســال 1399 دفترچه هــای فیزیکــی حــذف و از دی مــاه 1400 نسخه نویســی الکترونیــک به صــورت رســمی اجــرا شــد. اکنــون پــس از گذشــت چنــد مــاه از اجــرای طـرح، هنـوز هـم موانـع و ایراداتـی در پیاده سـازی آن بـه چشـم می خـورد. درواقــع طرحــی کــه باهــدف تســهیل فرایندهــا آغازشــده بــود، منجــر بــه ایجـاد سـازوکاری زمان بـر و سـخت در برخـی مـوارد گردیـده اسـت. در ایـن گـزارش بـا بررسـی عوامـل و چالش هایـی کـه مانـع پیاده سـازی کامـل طـرح نسخه نویسـی الکترونیـک بـوده اسـت، الزامـات و راهکارهایـی در مسـیر تکامـل اجرایـی طـرح ارائـه گردیـده اسـت.

• مقدمه و تاریخچه

تجربه تحــول فرایندهــای ارائــه خدمــت و ناکارآمــدی و هزینه بــر بــودن ســازوکارهای گذشــته در مســئله درمــان مؤیــد ایــن گــزاره اســت کــه اســتفاده از ابــزار الکترونیــک، تنهــا راه بهبــود کیفیــت خدمت رســانی در حــوزه بهداشــت و سلــامت خواهــد بــود. در گام نخســت نســخه الکترونیـک، به عنـوان ابـزار دیجیتال در فرایند تشـخیص و تجویز پزشـک، دریافــت دارو و خدمــات دیگــر درمانــی محســوب می گــردد کــه بــه حــذف دفترچه هــای فیزیکــی بیمــه می انجامــد. در نســخه الکترونیــک عـلـاوه بــر نـام دارو و خدمـات، روش مصـرف، کـد دارو، پزشـک معالـج، علائم بیمـار و…….به صـورت کامـل در پرونـده فـرد ثبـت می گـردد. پـس از اجـرای نسـخه الکترونیکــی بــا تجمیــع داده هــا و شــکل گیری بســتر اســتاندارد تبــادل اطلاعــات در گام هــای بعــدی پرونــده ســلامت الکترونیــک ایجــاد خواهــد شـد. پرونـده بیمـار حـاوی تمـام اطلاعـات سلـامت، سـوابق بیماری هـا و درمان هـای صـورت گرفتـه وی خواهـد بـود. بـا اجـرای ایـن سـه گام، مرحلـه نخســت نظــام سـلـامت الکترونیــک محقــق خواهــد شــد. چشــم انداز سلـامت الکترونیـک، ایجـاد پیش بینـی پذیـری نسـبت بـه رونـد بیماری هـا بـا اسـتفاده از کلان داده هـای سـلامت، شـکل گیری معیـار عملکـرد درمان و بسـتر ارزیابـی پزشـکان، امـکان توزیـع هوشـمند داروی بیمـاران خـاص و مســائلی ازاین دســت خواهــد بــود.

بـرای اولیـن بـار سـال 1384 در قانـون پنج سـاله چهـارم توسـعه مسـئله  نظــام سلــامت الکترونیــک مطــرح شــد و پــس ازآن به صــورت مســتمر در قوانیـن پنجـم و ششـم بـا تأکیـد بسـیار بیشـتری موردتوجـه قـرار گرفـت. پس ازایـن اتفـاق از سـال 1384 تـا 1390 طـرح نسـخه الکترونیـک به صـورت آزمایشــی در بســتر بیمــه خدمــات درمانــی اجــرا شــد امــا پــس از تغییــرات مدیریتــی متوقــف گردیــد. پــس از تغییــر وزیــر بهداشــت در ســال 1397 دکتــر ســعید نمکــی در برنامــه پیشــنهادی خــود بــه مجلــس از 27 طــرح بــرای نظــام سلــامت الکترونیــک ســخن گفــت. ســرانجام در ســال 1398 نســخه الکترونیــک باهــدف حــذف دفترچه هــای کاغــذی در دســتور کار وزارت بهداشـت قـرار گرفـت. همچنیـن ایـن مسـئله در بودجـه ایـن سـال به صــورت کلــی مطــرح شــد؛ امــا قانــون بودجــه ســال 1399 ســازمان های بیمه گــر پایــه درمــان را موظــف بــه پذیــرش نســخه های الکترونیکــی کــرد.  چارچــوب اجــرای ایــن طــرح در بهمــن 1399 در شــورای اجرایــی فنــاوری اطلاعات تصویب شد و نهایتا از اســفند 1399 دفترچــه کاغــذی به صـورت رسـمی حـذف شـد. در قوانیـن بودجـه سـالهای 1400 و 1401 نیـز مسـئله سـلامت الکترونیک با اصلاحات چارچوبی مطرح گردید و نسـبت بــه ســال های پیــش ســهم بیشــتری از منابــع را بــه خــود اختصــاص داد.